علاوه بر رعایت استاندارد فضای کار طبق پروتکل های بین المللی، توجه به جنبه های دیگر طراحی، همچون ارگومتری، چیدمان و استاندارد میزهای کاری هم مهم هستند. چون چیدمان مناسب و استفاده درست از عناصر مختلف در محیط اداری، باعث شکوفایی خلاقیت کارمندان می شود.
از طرف دیگر تعامل میان کارکنان هر مجموعه ای، از اهمیت زیادی برخوردار است. چیدمان اسباب و تجهیزات شرکت یا سازمان، نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند. کارمندانی که بیشتر روز خود را در محیط دفتر و در کنار یکدیگر سپری می کنند، باید امکان تعامل مناسب در چنین فضایی را داشته باشند.
انتخاب درست فضای داخلی دفتر کار بر محیط زیست هم تأثیر می گذارد. چیدمان درست، استفاده از مواد مناسب و درنظرگرفتن تغییرات احتمالی، باعث می شوند تخریب کمتری در آینده انجام شود. از طرف دیگر انرژی کمتری هم برای گرمایش و سرمایش ساختمان مصرف می شود.
شاید این سؤال در ذهنتان باشد که: حداقل فضای مورد نیاز کارمندان به ازای هر نفر چقدر است؟ پاسخ به این سؤال چندان راحت نیست، چون پاسخ مشخص و قطعی ندارد.
گزارش ها حاکی از آن هستند که طی چند سال اخیر، فضای کاری هر کارمند در شرکت ها و سازمان های مختلف در کشورهای توسعه یافته، از ۱۷ مترمربع به ازای هر نفر، به ۱۱ مترمربع کاهش یافته است.
در بسیاری از این کشورها، میانگین فضای کاری برای کارمندان در شرکت های خصوصی تقریبا ۱۱ مترمربع است، اما فضای کار اختصاصی هرکدام در نهایت ۴ تا ۶ مترمربع است و بقیه به انبار، اتاق کپی، سالن کنفرانس، آشپزخانه، راهروها و بقیه فضاهای موجود در دفاتر اداری اختصاص دارد.
البته این حداقل فضای مورد نیاز کارمندان به نوع دفتر اداری هم بستگی دارد. به طور کلی چهار نوع دفتر کار وجود دارد:
اچ اس ای یا HSE ، یعنی همان سیستم رعایت اصول بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی، قانونی را تبیین نموده که از این قرار است:
اتاق های کاری باید فضای آزاد کافی داشته باشند تا افراد بتوانند به راحتی به محل اختصاصی کارشان رفت و آمد کرده و در اتاق حرکت کنند. تعداد کسانی که هم زمان در یک اتاق کار می کنند، نه تنها به اندازه آن اتاق، بلکه به فضایی که مبلمان اداری و تجهیزات اشغال کرده اند و همین طور نقشه اتاق بستگی دارد.
اتاق های کاری، به جز آن هایی که افراد صرفا مدت کوتاهی در آن کار دارند، باید ارتفاع (از کف تا سقف) کافی نسبت به کل اتاق داشته باشند، تا بتوان دسترسی ایمنی به محل اختصاصی کار در آن ها داشت. در ساختمان های قدیمی که موانعی مانند سقف کوتاه دارند، موانع باید به وضوح مشخص شوند.
کل فضای اتاق در حالت خالی، تقسیم بر تعداد کسانی که معمولا در آن کار می کنند، باید حداقل ۱۱ مترمکعب باشد. در این محاسبه، کل اتاق یا بخشی از آن که بیش از ۳ متر بلندی دارد، باید همان ۳ متر در نظر گرفته شود.
البته این عدد ۱۱ مترمکعب به ازای هر نفر، مقدار حداقلی است. چه بسا اگر برای مثال مبلمان هم در اتاق چیده شود، این مقدار فضا ناکافی هم باشد.
ایزو ۶۳۸۵ هم رعایت اصول ارگونومی در طراحی سیستم های کاری و فضای اداری را باعث بهبود یا اصلاح موقعیت های کاری، و راحت تر کردن حضور در محیط کار برای کارکنان دانسته است. این ایزو مشاغل مختلفی را پوشش می دهد که عبارت اند از: کارکنان اداری، کسانی که با کامپیوتر کار می کنند، اپراتورهای دستگاه ها و غیره. در ادامه با استانداردهای ایزو ۶۳۸۵ برای استاندارد فضای کار و حداقل فضای مورد نیاز کارمندان بیشتر آشنا می شویم.
منبع: تهران دیزاین سنتر